از رنج دنیوی تا رنج مقدس مسئلۀ رنج در گفتمان کربلا با تأکید بر کتاب روضةالشهداء

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی

چکیده

مساله رنج در دین زیسته یکی از مسائل مهمی است که در مطالعات اجتماعی تشیع کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله تلاش شده است به مکانیسم ها و الگوهای حل مساله رنج در تشیع با تاکید بر یکی از مهمترین منابع شیعی یعنی کتاب روضه الشهدا پرداخته شود. هرچند این کتاب در سنت روحانیت فقهی و اصولی چندان معتبر نیست، اما پرسش انسانشناختی از وضعیت زیسته و تجلی عینی این کتاب در آیین های مذهبی مردم میتواند همچنان اهیمت داشته باشد. در این مقاله تلاش شده از منظر نظری و روشی انسانشناسی نمادین و با تکیه بر آرای کلیفورد گیرتز به این مساله پرداخته شود. نتیجه تحلیل محتوای این کتاب نشان میدهد که نمی‌توان این تحلیل ساده را پذیرفت که رنج اولیا مایۀ بخشش مؤمنان است؛ بلکه نکتۀ اصلی در این است که رنج اولیا صورتی مثالی و نمادین از رنج مردم است. به‌عبارت‌دیگر، مؤمنان و ذهنیت عبادی آن‌ها در گفتمان‌های دینی، با استعلابخشیدن به رنج اولیا و تقدیس آن ازسویی، ایجاد تشابه ضمنی و صریح میان رنج خودِ مردم با رنج اولیا به‌واسطۀ برقراری نوعی اتصال نمادین میان موقعیت رنج‌آلود اولیا با موقعیت رنج‌آلود مؤمنان پیرو آن‌ها، به تعالی‌بخشیدن خودشان می‌پردازند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات