صورت منظوم و شاعرانه واقعه مباهله در شعر فارسی را که همواره مهمترین رسانه فرهنگی فارسیزبانان مسلمان محسوب میشدهاست، تا پیش از قرن دهم یا نمیبینیم یا بسیار نادر است. در یکی از حماسههای دینی ناشناخته اوائل قرن دهم، که مجمعالبحرین نام دارد و شاعر آن اسیری در یازده هزار و چهار صد بیت زندگی و جنگهای پیامبر(ص) و حضرت علی(ع) را هنرمندانه روایت کردهاست، داستان مباهله به زبانی فاخر و لحنی حماسی در صد و سی و دو بیت به نظم کشیده شدهاست. از آنجا که مجمعالبحرین تقریباً ناشناخته ماندهاست و به شماره 2655 در کتابخانه مجلس شورای اسلامی بهصورت خطی نگهداری میشود . تمام ابیات مباهله منظوم (132 بیت) در این مقاله ارائه شد تا نشان دهیم چگونه شاعر با استفاده از توصیفات و ابزارهای متنوع هنری، برشی کوتاه از سیره عملی پیامبر(ص) در مواجهه با منکرانش را بهگونهای بازنمایی کردهاست که نه سرراستی و خشکی یک روایت صرف تاریخی و بیپیرایه را دارد و نه با اغراق در شاعرانگی، وجه تاریخی آن را یکسره مخدوش شدهاست. برای نمایش کاستیها و فزونیهای او در این نمایش هنری، ضمن بررسی سبکشناسی اشعار او، منظومهاش را با بخشی از سعادتنامة نظام استرآبادی سنجیدیم و نشان دادیم اسیری با برگزیدن وزنی حماسی (متقارب) و کاربرد بهجای عناصر خیال در توصیفگری، درمجموع در تعادل بین روایت و شاعرانگی موفقتر از شعرای همانند خود عمل کردهاست.